Niet-weten

2011 
Wijsheid komt niet voort uit het verzamelen van kennis, maar uit het beseffen van de beperktheid van kennis. Door kennis kom je niet werkelijk iets te weten. Je komt pas werkelijk iets te weten als je je kunt ontspannen in niet-weten. Nin sheng

Deze tekst kreeg ik toegestuurd vandaag. Had ik even nodig denk "ontspannen in het niet-weten". Fijn. En het bracht me naar een tekst die ik eerder in 2008 geschreven heb voor een boek over de Baak. Hieronder staat ie. Lees ik die woorden er ook nog eens op na, dan ben ik weer gevoed met goede voornemens voor deze week!

2008 
Hoe meer ik leer, hoe meer ik weet.
Hoe meer ik weet, hoe meer ik vergeet.
Hoe meer ik vergeet, hoe minder ik weet.
Dus waarom zou ik leren?

Op de middelbare school had ik agenda vol plaatjes, gedichten, tekeningen. Zo stond ook het gedicht hierboven er in. Het heeft mij steeds gefascineerd. Vooral de laatste vraag: ‘Waaróm zou ik leren?’. Ja, waarom zou ík leren en waarom zouden ánderen leren? En wát willen we dan leren?
Laat ik nu op een plek werken waar die vraag behoort tot de strategische kern van de organisatie! De Baak: het walhalla voor mensen en organisaties die komen om te leren. Maar is dat wel zo? Is dát waarom mensen naar de Baak komen? Om te leren? Want wat is leren dan? En wát willen we precies leren?

Meer en meer kennis!?
Als ik de intakes doe voor het Baak Strategie Programma, dan hoor ik regelmatig “ik kom mijn kennis opfrissen, ik wil geïnspireerd worden met de nieuwste inzichten op het gebied van visie en strategie, vertel eens wat meer over scenario denken”. De vraag naar kennis is groot. Vanuit het reguliere onderwijs hebben we ook geleerd om die kennis te halen. Uren blokken om kennis te reproduceren tijdens toetsen en tentamens. Noodzakelijke bagage om verdere stappen in je leven te kunnen zetten.

Maar ….. hebben we óók geleerd om te leren? Ik denk wel eens dat we hoe vérder we zijn gekomen met leren, steeds minder geleerd hebben. Dat de kleuterschool de plek was waar we nog puur en écht leerden. Door te spelen en te experimenteren, te verbinden, grenzen te verkennen van onszelf en anderen. Op de basisschool kon dat ook nog wel een beetje, maar het werd steeds belangrijker om te weten, kennis op te doen. In de hiërarchie van leren was veel weten, cognitief, de sleutel tot succes. De middelbare school, de mijne dan, draaide om kennis. De HEAO ook.

Minder is meer: unlearning …
En nu? Ik ben op een punt gekomen dat ik wel vol zit. Dat ik alles wel weet wat er te weten valt. En zo niet, dan weet ik waar ik het kan vinden. Maar wát heb ik nu geleerd daardoor? En ten koste van wat? Want wat heb ik sindsdien ontleerd? Want eigenlijk wil ik weer leren om te spelen. Leren door te experimenteren. Ik wil leren me te verbinden, grenzen te stellen.

Bij de Baak leer je veel. Alleen, gezien al je reguliere opleidingen, gaan we er blind vanuit dat het cognitief aardig wel snor zit. Vol ook. Dus we stoppen niet nóg meer kennis in je hoofd. Want wat gaat dat je opleveren? Als je daar je antwoorden zou vinden, had je ze zelf wel gevonden. Liever laten we je andere dingen leren. Ontleren is hoe wij het noemen, unlearning is wat je leert bij de Baak. Op onbekende terreinen komen, daar waar je niet eerder geweest bent. Met nieuwe brillen kunnen kijken naar je werkelijkheid. En dan weer leren leren, spelen, expirimenteren. De deelnemers van het Baak Strategie Programma, met name degenen die als leerdoel “kennis” hadden, vertellen: ”het meest waardevolle voor mij was de ontmoeting met anderen en dat ik geleerd heb om op een andere manier te kijken naar mijn werkelijkheid. En de kennis die ik kwam halen? Die ervaar ik als inspiratie, maar datgeen wat ik écht geleerd heb gaat veel dieper!”.

Hoe meer ik leer, hoe minder ik weet.
Hoe minder ik weet, hoe meer ik wéér weet.
En dáárom zou ik leren.